AANBIDDING van het LAM
Perfect in het midden staat het altaar met daarop het Lam
Daaronder een achthoekige fontein
Trekken we de gele lijn door over het volledige werk dan staat God, de heilige geest (duif) en Christus op één lijn, ze zijn met elkaar verbonden = de heilige drievuldigheid
(zoals een pastoor het eens mooi uitlegde: neem drie lucifers (hij bedoelde geen duivels) en steek ze aan, je hebt drie vlammetjes, hou de lucifers nu bij elkaar en je hebt één vlam
Het Lam staat voor Christus, het bloed stroomt uit de borst in de kelk.
Maar "het dier" staat nog heel stevig, is helemaal niet stervende
Het bloed in de kelk verwijst naar het laatste avondmaal, "Drink mijn bloed" en naar de rituelen tijdens een mis
Het doodbloeden en toch levend zijn is het symbool voor de dood en de verrijzenis
Christus offert zichzelf om de mens te bevrijden van de zonden die er door Adam en Eva gekomen zijn
Rondom het altaar zitten biddende engelen, de twee op de voorgrond zwaaien met wierook
De achterste vier engelen hebben de attributen bij zich die de zogenaamde Arma Christi uitmaken, de laatste objecten waarmee Jezus in aanraking kwam. De engel in groene mantel links op het schilderij heeft het kruis en de doornenkroon. Meestal zien we het Latijnse kruis (?), maar de Romeinen die Jezus gekruisigd hebben gebruikten het T-kruis. De vertikale balken (stipes)(ongeveer 2 meter hoog) staan reeds ter plaatse (in dit geval op de berg Golgota) (zoals later in de middeleeuwen de schandpalen en galgen opgesteld stonden) De persoon die moest gekruisigd worden droeg de dwarsbalk (patibulum) naar de berg. Van Eyck omzeilt dit handig door bovenop het T-kruis het bordje (titulus) te plaatsen met in het Hebreeuws, Latijn en Grieks de "reden" van de kruisiging. Bij de gekende kruisbeelden in kerken en huiskamers is dit vervangen door INRI (Iesus Nazaremus Rex Iudaeorum)(Jezus van Nazareth koning van de joden) waardoor het bovenste deel van het Latijnse kruis verstopt zit of er niet is. De engel er naast houdt de lans en de spijkers vast. De engel in lichtblauw rechts houdt een stok met de spons (die in azijn was gedrenkt) vast en de zweep (flagrum) waarmee hij voor en tijdens de kruistocht werd gegeseld. De vierde houdt een takkenbos in de handen. Ze houdt zich vast aan een zuil (verwijzing naar de tempel of door Van Eyck gewoon gebruikt om het evenwicht te bewaren met het kruis aan de linkerkant?
Daar onder staat de fontein, de fontein des levens
Ze is 8-hoekig, zoals zeer veel kerktorens gebouwd zijn en doopvonten
Perspectivisch is dit niet helemaal correct, de linkerrand en de rechterrand vluchten iets te veel, maar op deze manier wordt de nadruk gelegd op de cijfers 3 - 5 - 8
De horizontale gele lijn (zie totaal beeld vorige pagina) toont een zeer hoge horizon zodat heel het gebeuren in vogelperspectief wordt getoond
Dit is nodig om elk afzonderlijk tafereel voldoende in beeld te brengen, de vier groepen personages, de belijders, de heilige vrouwen, de kerkvaders, komen diagonaalsgewijze naar het altaar toegestroomd, ze komen uit alle windstreken = van over heel de wereld
Deze lijn loopt door over alle panelen van het onderste register waardoor een grote eenheid ontstaat tussen deze afzonderlijke panelen
Geopende panelen 2
Details over architectonische details in het werk vind je hier.
De Aanbidding van het Lam Gods
